China Daily và Xinhua vừa cho biết tại cuộc họp Bộ Chính trị, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nhắc tới chủ trương “gác lại tranh chấp, cùng nhau khai thác” đối với vấn đề tranh chấp chủ quyền biển đảo với các nước hàng xóm, trong đó có Việt Nam
Học giả này suy luận, Trung Quốc đang “tách” Việt Nam và Philippines ra trong vấn đề Biển Đông và trong trường hợp xảy ra xung đột trên Biển Đông với Bắc Kinh thì nhiều khả năng sẽ là Philippines. Nhà phân tích Ralph Cossa Giáo sư John Blaxland, chuyên gia cao cấp về các vấn đề chiến lược và quốc phòng của Đại học Quốc gia Australia cho rằng tuyên bố này không phải là hoàn toàn mới.
Ngọc Tiến (VOA, ChinaDaily, Xinhua). Đây là một phần kế hoạch tăng cường năng lực cho hải quân của nước này trong bối cảnh bít tất tay đang gia tăng tại các khu vực tranh chấp trên Biển Đông.
Nó được đưa ra trong lúc Hoa Kỳ tăng cường quan hệ với các nước có tranh chấp biển đảo với Trung Quốc ở Biển Đông. Mặt khác, ngay cả các chuyên gia Trung Quốc cũng đồng ý kiến này. Philippines và Mỹ đã ký hiệp ước đồng minh, theo đó, Mỹ có nghĩa vụ viện trợ Philippines ứng phó với các cuộc tấn công từ bên ngoài. Tại diễn đàn, các đại biểu san sớt tầm quan trọng của đối tác và hiệp tác giữa ASEAN với Trung Quốc trong việc duy trì hòa bình, ổn định và an ninh ở Biển Đông và hoan nghênh việc ASEAN - Trung Quốc sẽ tiến hành tham vấn về Bộ lệ luật xử sự ở biển Đông (COC) vào tháng 9 tới.
“Theo tôi, tuyên bố khôn khéo này nhằm giảm bớt động lực của những hoạt động tăng cường quan hệ của Mỹ” - Giáo sư Blaxland nói. Ông Tập Cận Bình nói thêm rằng nước này một mực không từ bỏ các quyền lợi chính đáng và tuyệt đối không hy sinh các lợi ích chủ chốt. Cũng trong ngày 6/8, Nhật Bản ban bố tàu chiến lớn nhất của họ - chiến hạm Izumo tại căn cứ hải quân Yokohama.
Một số nhà phân tách phương Tây cho rằng tuyên bố này là một diễn tiến tích cực, có thể góp phần xoa dịu những mối căng thẳng giữa Bắc Kinh với Tokyo, Hà Nội và Manila.
Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng, việc ông Tập Cận Bình chính thức xác định các vùng biển có tranh chấp là “lợi ích chủ chốt của Trung Quốc” sẽ làm cho các mối bít tất tay leo thang. Ông Khâu Chấn Hải lý giải, vì COC có tính buộc ràng pháp lý chặt đẹp nhưng Trung Quốc vẫn buộc phải ưng tham mưu COC với ASEAN vì không thể tránh né mãi được.
Các nhà phân tích Trung Quốc nhận định động thái này nằm trong ráng nâng cấp quân đội và tăng cường tính cạnh tranh trong tranh chấp hàng hải với Trung Quốc. Trước đó, ngày 2/8, tại Bangkok (Thái Lan) đã diễn ra Diễn đàn Cao cấp kỷ niệm 10 năm Quan hệ đối tác chiến lược ASEAN - Trung Quốc (2003-2013). Ông Cossa nói thêm rằng phát biểu của ông Tập Cận Bình làm cho vấn đề trở nên nghiêm trọng hơn: “Điều này có tức thị “cái gì của tôi là của tôi, cái gì là của anh thì chúng ta cùng nhau khai thác”.
Bà Bonnie Glaser, nhà phân tích cấp cao về vấn đề Trung Quốc của trọng tâm Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế ở Washington cũng tán đồng nhận định của ông Cossa và tỏ tường sự nghi ngờ về thiện chí của Trung Quốc trong việc kiêng kị giải pháp hòa bình cho các vụ tranh chấp với các nước láng giềng. Ngày 6/8, Philippines đón nhận tàu chiến Hamilton thứ hai do Mỹ bàn giao.
Tuy nhiên, theo nhận định của nhà phân tách Ralph Cossa của Diễn đàn yên bình Dương ở Hawaii, ông Tập Cận Bình chỉ lặp lại chủ trương ngang ngược trước đây của Trung Quốc.
Trong chương trình thời sự ngày 6/8 của đài Phượng Hoàng, học giả nổi tiếng Khâu Chấn Hải nói thẳng không e ngại rằng Trung Quốc đang cố “áp luật chơi riêng” trong tranh chấp Biển Đông và “cố giữ khoảng cách” với bộ Quy tắc xử sự của các bên trên Biển Đông (COC).
"Tuyên bố “Gác lại tranh chấp, cùng nhau khai thác” của Trung Quốc có nghĩa: Cái gì của tôi là của tôi, còn cái gì là của anh thì chúng ta cùng nhau khai thác”.
